Un análisis estructural sobre las relaciones entre conciencia fonológica, lectura y funcionamiento ejecutivo en Educación Infantil

View/ Open
Use this link to cite
http://hdl.handle.net/2183/38059Collections
- Teses de doutoramento [2220]
Metadata
Show full item recordTitle
Un análisis estructural sobre las relaciones entre conciencia fonológica, lectura y funcionamiento ejecutivo en Educación InfantilAuthor(s)
Directors
Peralbo, ManuelPeralbo, Manuel (Titor)
Date
2024Abstract
[Resumen] La prueba de evaluación de la Conciencia Fonológica (en adelante CF) y la Competencia Lectora Inicial (en adelante CLI) LolEva (Lenguaje oral-Lenguaje escrito: Evaluación), es un instrumento informatizado dirigido a identificar la existencia de problemas en el desarrollo de habilidades que pudieran conllevar dificultades en el aprendizaje de la lectura. Los análisis precedentes de sus propiedades psicométricas con una muestra entre los 3 y los 8 años de edad mostraban una alta fiabilidad, buena discriminación de los ítems, así como la presencia de tres factores que explicaban un 75% de la varianza: rendimiento en CF, CLI y tiempos de lectura de palabras. En una primera fase, y con los resultados obtenidos en una muestra posterior de 343 niños y niñas de 3 a 6 años escolarizados en centros públicos y concertados, se sometió el modelo resultante a un Análisis Factorial Confirmatorio (en adelante AFC). Sus resultados aportan evidencia en apoyo de la fiabilidad y validez de constructo de la prueba y apoyan la relación de continuidad entre el desarrollo de la conciencia fonológica y el aprendizaje lector. En una segunda fase, se planteó como objetivo evaluar la utilidad del Cuestionario de Funcionamiento Ejecutivo en Niños (en adelante CHEXI), originalmente diseñado para identificar a los niños en riesgo de padecer Trastorno por Déficit de Atención con Hiperactividad (TDAH), para predecir el nivel de desarrollo de la conciencia fonológica y la competencia lectora inicial en educación infantil. Con este fin fueron evaluados 155 niños con edades comprendidas entre los 3 y los 6 años que cursaban segundo ciclo de educación infantil a través del CHEXI (una evaluación del Funcionamiento Ejecutivo informada por el profesor) y de la prueba LolEva para la Evaluación del Lenguaje Oral y Escrito (una prueba informatizada diseñada para evaluar conjuntamente la conciencia fonológica y la competencia lectora inicial). Los resultados mostraron que el Funcionamiento Ejecutivo se relaciona significativamente con la Conciencia Fonológica en su conjunto, y con la automatización de los procesos de conversión grafema-fonema con que se inicia el aprendizaje de la lectura. De igual modo, el funcionamiento ejecutivo parece ser un predictor razonable de la posible existencia de dificultades de aprendizaje lector. [Resumo] A proba de avaliación da Conciencia Fonolóxica (CF) e a Competencia Lectora Inicial (CLI) LolEva, é un instrumento informatizado dirixido a identificar a existencia de problemas no desenvolvemento de habilidades que puidesen levar dificultades na aprendizaxe da lectura. As análises precedentes das súas propiedades psicométricas cunha mostra entre os 3 e os 8 anos de idade mostraban unha alta fiabilidade, boa discriminación dos ítems, así como a presenza de tres factores que explicaban un 75% da varianza: rendemento en CF, CLI, e tempos de lectura de palabras. Nunha primeira fase, e cos resultados obtidos nunha mostra posterior de 343 nenos e nenas de 3 a 6 anos escolarizados en centros públicos e concertados, someteuse o modelo resultante a unha Análise Factorial Confirmatoria (AFC). Os seus resultados achegan evidencia en apoio da fiabilidade e validez de constructo da proba e apoian a relación de continuidade entre o desenvolvemento da conciencia fonolóxica e a aprendizaxe lectora. Nunha segunda fase, o obxectivo foi avaliar a utilidade do Cuestionario de Funcionamento Executivo en Nenos (CHEXI), orixinalmente deseñado para identificar aos nenos en risco de padecer Trastorno por Déficit de Atención con Hiperactividade (TDAH), para predicir o nivel de desenvolvemento da conciencia fonolóxica e a competencia lectora inicial en educación infantil. Con este fin foron avaliados 155 nenos con idades comprendidas entre os 3 e os 6 anos que cursaban segundo ciclo de educación infantil a través do CHEXI (unha avaliación do Funcionamento Executivo informada o profesor) e da proba LolEva para a Avaliación da Linguaxe Oral e Escrita (unha proba informatizada deseñada para avaliar conxuntamente a conciencia fonolóxica e a competencia lectora inicial). Os resultados mostraron que o Funcionamento Executivo relaciónase significativamente coa Conciencia Fonolóxica no seu conxunto, e coa automatización dos procesos de conversión grafema-fonema con que se inicia a aprendizaxe da lectura. De igual modo, o funcionamento executivo parece ser un predictor razoable da posible existencia de dificultades de aprendizaxe lectora. [Abstract] The LolEva test for the assessment of Phonological Awareness (PA) and Initial Reading Competence (ILC) is a computerised instrument aimed at identifying the existence of problems in the development of skills that could lead to difficulties in learning to read. Previous analyses of its psychometric properties with a sample aged between 3 and 8 years showed high reliability, good item discrimination, and the presence of three factors that explained 75% of the variance: performance in PA, CLI, and word reading times. In a first phase, and with the results obtained in a later sample of 343 children aged 3 to 6 years old in public and state-subsidised schools, the resulting model was subjected to a Confirmatory Factor Analysis (CFA). The results provide evidence in support of the reliability and construct validity of the test and support the relationship of continuity between the development of phonological awareness and learning to read. In a second phase, the aim was to evaluate the usefulness of the Children's Executive Functioning Questionnaire (CHEXI), originally designed to identify children at risk for attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), in predicting the level of development of phonological awareness and early reading competence in early childhood education. 155 children aged 3-6 years in the second cycle of kindergarten were assessed using the CHEXI (a teacher-reported assessment of Executive Functioning) and the LolEva Test for Oral and Written Language Assessment (a computer-based test designed to jointly assess phonological awareness and early reading proficiency). The results showed that Executive Functioning is significantly related to Phonological Awareness as a whole, and to the automaticity of the grapheme-phoneme conversion processes with which learning to read begins. Similarly, Executive Functioning appears to be a reasonable predictor of the possible existence of learning to read difficulties.
Keywords
Lectura (Educación infantil)
Lectura (Primera infancia)
Lectura, Dificultades de la
Gramática comparada y general-Fonología
Análisis factorial confirmatorio
Conciencia fonológica
Competencia lectora
Funciones ejecutivas
Análise factorial confirmatoria
Conciencia fonolóxica
Funcións executivas
Lectura (Primera infancia)
Lectura, Dificultades de la
Gramática comparada y general-Fonología
Análisis factorial confirmatorio
Conciencia fonológica
Competencia lectora
Funciones ejecutivas
Análise factorial confirmatoria
Conciencia fonolóxica
Funcións executivas
Rights
Atribución-NoComercial 3.0 España