Falocentrismo e heteronormatividade na tradución: de como varren as mulleres e as lesbianas da historia cun golpe de penae

Abstract

[Resumo] Este artigo interdisciplinar parte de estudos baseados na tradución como ferramenta metodolóxica para indagar na maneira en que as/os tradutoras/es entendidas/os como usuarias/os arquetípicas/os da linguaxe poden proxectar mediante o uso inapropiado da linguaxe normas heterosexistas socialmente dominantes sob o pretexto de seren de interpretacións neutrais. Máis especificamente, aborda a cuestión das normas androcéntricas que rexen a linguaxe e que levan, por forza, a estereótipos sexuais e de xénero no xeral e ao heterosexismo en particular. Alén de analizar instancias nas que a tradución ten sido utilizada de maneira consciente para censurar papeis de xénero que se sitúen fóra das normas falocéntricas, e máis especialmente a sexualidade feminina, dentro do cadro teórico de xénero latente (covert) face axénero patente (overt) asociado cos conceptos relacionados de denotación e connotación semántica, o artigo afunda na maneira en que poden ser útiles exercicios baseados na tradución construídos ao redor de pares de linguas que non marcan o xénero gramaticalmente con outras que si o marcan de maneira obrigatoria para así tornar visíbeis calquera preconceptos até inclusive inconscientes por parte das/os propias/os tradutora/es. A un nivel xa máis amplo, o artigo tenta desvelar as potenciais implicacións que leva parello a tradución como un medio que serve para censurar non só sexualidades socialmente marxinalizadas senón tamén para proxectar determinadas visións ideoloxizadas do que se entende como normal ou non, o que leva á necesidade de as tradutoras e os tradutores se tornaren máis conscientes e responsábeis a respecto das súas propias expectativas social e culturalmente condicionadas.

[Abstract] This transdisciplinary paper uses translation-based studies as a methodological tool for exploring the way translators seen as archetypicallanguage users can and do project socially dominant heterosexist norms masquerading as neutral interpretations via inappropriate language usage. The article specifically deals with andocentric language conventions which of necessity lead to gender and sexual stereotyping in general and heterosexism in particular. As well as analysing the way translation has been used quite consciously as a means of c~nsuring non-malestream gender roles, especially female sexuality, within the theoretical framework of covert versus overt gender associated with the related concepts of semantic denotation and connotation, the article goes on to explore the way translation-based exercises using epicene and grammatical-gendered language pairs can be deployed as a way of bringing to the surface underlying preconceptions of which the translator cum language-user may not even be aware. On a broader level, the article shows that the implications that translation as a means of censuring not only socially marginalised sexualities but also as a means ofprojecting, wittingly or otherwise, a particular ideological world-view ofwhat is assumed to be normal and what is not, calling for a need to heighten translator awareness and responsibility regarding their own culturally and socially constrained expectations.