Tres ensayos sobre economía regional: el impacto de la geografía económica en Ecuador

Use this link to cite
http://hdl.handle.net/2183/23018Collections
- Teses de doutoramento [2227]
Metadata
Show full item recordTitle
Tres ensayos sobre economía regional: el impacto de la geografía económica en EcuadorAuthor(s)
Directors
Varela-Candamio, LauraLópez Rodríguez, Jesús
Date
2019Abstract
[Resumen]
Esta tesis doctoral analiza desde la perspectiva de la teoría regional y de la teoría de la
economía geográfica tres temas vinculados al desarrollo económico en las provincias de
Ecuador a lo largo del período 2007-2014. El primer tema que abordamos y que se
encuentra desarrollado en el capítulo 1 de la tesis se centra en el análisis de la estructura
espacial de Ecuador y la dinámica de distribución de la actividad económica en las provincias
ecuatorianas a lo largo del período 2007-2014. Para realizar este análisis se recurre a un
concepto tradicional de la economía regional como es el concepto del potencial de mercado
de Harris (1954) y al cálculo de índices de Gini y curvas de Lorenz asociadas. En este capítulo
se calculan diferentes índices de potencial de mercado (dependiendo de la proxy que
usemos para medir el volumen de actividad económica-población, producto interior bruto,
valor agregado bruto) y se representan en un mapa a nivel provincial para poder hacer la
interpretación espacial de los resultados obtenidos. La información obtenida a través de la
lectura e interpretación de los mapas se complementa con el cálculo de los índices de Gini
y representación de las curvas de Lorenz y así poder hacer un análisis más preciso sobre la
dinámica y concentración de la actividad económica dentro de Ecuador. Los resultados
obtenidos permiten confirmar la existencia de un patrón espacial centro-periferia a lo largo
de un eje de división del país norte – sur. El centro estaría representado por las provincias ecuatorianas más occidentales y la periferia por las más orientales.
El segundo tema que tratamos y que se encuentra desarrollado en el capítulo 2 de la tesis
analiza a partir de las predicciones teóricas de un modelo centro-periferia de economía
geográfica en qué medida el potencial de mercado afecta a las disparidades observadas en
los niveles de desarrollo en las provincias ecuatorianas a lo largo del período 2007-2014. En
el capítulo 2 se hace una derivación estructural de la denominada ecuación nominal de
salarios del modelo estándar centro-periferia de economía geográfica y una estimación de
la misma a partir de un panel de datos sobre las provincias ecuatorianas para el período
2007-2004. La ecuación nominal de salarios predice que dentro de un contexto espacial (por
ejemplo, un país) los salarios que se pagan en cada localización (región/provincia) dependen
de una suma ponderada por la distancia del volumen de actividad económica de cada localización. Esa ponderación es el inverso de la distancia. Este concepto es simplemente la
derivación y fundamentación teórica del concepto de potencial de mercado de Harris (1954)
que usamos en el capítulo 1. Los resultados de la estimación de la ecuación nominal de
salarios están en línea con las predicciones teóricas del modelo pudiendo afirmarse que las
variables de geografía económica (potencial de mercado) desempeñan un papel clave a la
hora de explicar las disparidades de renta observadas en Ecuador a lo largo del período
2007-2014.
Finalmente, el tercer tema que tratamos en la tesis y que se encuentra desarrollado en el
capítulo 3 se centra en el papel de la geografía económica a la hora de explicar las decisiones
de localización empresarial y por tanto los niveles de inversión privada. Partiendo
nuevamente del concepto nuclear del potencial de mercado de Harris (1954) y de los
estudios dentro de la literatura teórica y empírica sobre los determinantes de las decisiones de localización empresarial el capítulo 3 aborda el papel del potencial de mercado como
variable clave a la hora de caracterizar los niveles de inversión privada a nivel provincial en
Ecuador a lo largo del período 2007-2014. En la explicación de los niveles de inversión
privada también controlamos por otras variables relevantes y que afectan a estas decisiones
como son el papel del sector público a través la inversión pública y la política tributaria
(impuestos a la renta y al consumo) y también controlamos por el papel de las remesas. Los
resultados de las estimaciones empíricas realizadas ponen de manifiesto el papel de la
geografía económica a la hora de explicar la distribución espacial de los niveles de inversión
privada en las provincias ecuatorianas. En relación al papel del sector público, se constata
la existencia de un efecto crowding-out por parte de la inversión pública (efecto expulsión
de la inversión privada), así como un efecto positivo (negativo) generado por la tributación
indirecta (directa). Finalmente, las remesas tienen un efecto dinamizador en los volúmenes
de inversión privada provincial en Ecuador. [Abstract]
This PhD thesis analyses, from the perspectives of regional economics and geographical
economics literatures, three topics related to the economic development of the Ecuadorian
provinces over the period 2007-2014. The first issue that we address and that is developed
in the first chapter of the thesis focuses on the analysis of the spatial structure of Ecuador
and the dynamics of the distribution of economic activity across the Ecuadorian provinces
over the period 2007-2014. To carry out this analysis, we resort on the one hand to a
traditional concept used in the regional economics literature, the Harris (1954) market
potential, and also to the calculation of the Gini indexes and the associated Lorenz curves.
In this chapter different Harris (1954) market potential indexes are calculated (depending
on the proxy we use to measure the volume of economic activity-population, gross
domestic product, gross added value) and are represented on a map at the provincial level
to be able to make the spatial interpretation of the results. The information obtained
through the reading and interpretation of the maps is complemented with the calculation
of the Gini indexes and representation of the Lorenz curves. Thus we are able to make a
more accurate analysis on the dynamics and concentration of economic activity within
Ecuador. The results obtained confirm the existence of a center-periphery spatial pattern along an axis of division of the country north-south. The center would be represented by
the westernmost Ecuadorian provinces and the periphery by the easternmost provinces.
The second topic discussed and developed in chapter 2 of the thesis analyses to what extend
market potential affects the disparities observed in the levels of development in the
Ecuadorian provinces throughout the 2007-2014. This analysis is carried out departing from
the theoretical predictions of a core-periphery geographical economics model. In Chapter
2, a structural derivation of the so-called nominal wage equation of the core-periphery
geographical economics model is made. The estimation of this equation is carried out using
a panel of data on the Ecuadorian provinces for the period 2007-2004. The nominal wage
equation predicts that within a spatial context (for example, a country) the wages paid in
each location (region / province) depend on a weighted sum of the volume of economic activity of the surrounding locations. That weighting is the inverse of the distance. This
concept is simply the derivation and theoretical foundation of the concept of market
potential of Harris (1954) that we used in chapter 1. The results of the estimation of the
nominal equation of wages are in line with the theoretical predictions of the model. We
confirm that economic geography variables (market potential) play a key role in explaining
the income disparities observed in Ecuador over the 2007-2014 period.
Finally, the third topic that we deal with in the thesis and that is developed in chapter 3 is
the role of economic geography in explaining business location decisions and therefore
levels of private investment. Starting again from the core concept of Harris (1954) market
potential concept and from the studies within the theoretical and empirical literature on
the determinants of business location decisions, chapter 3 addresses the role of market
potential as a key variable to characterize the levels of private investment at the provincial
level in Ecuador over the period 2007-2014. In the explanation of the determinants of private investment levels we also control for other relevant variables that affect these
decisions, such as the role of the public sector through both public investment and tax policy
(taxes on income and consumption) and we also control for the role of remittances. The
results of the empirical estimations made reveal that the economic geography (market
potential) is a key variable to understand the spatial distribution of private investment levels
in the Ecuadorian provinces. In relation to the role of the public sector, there is evidence of
a crowding-out effect by public investment (expulsion effect of private investment), as well
as a positive (negative) effect generated by indirect (direct) taxation. Finally, remittances
have a revitalizing effect on the volumes of private investment across the Ecuadorian
provinces. [Resumo]
Esta tese de doutoramento analiza, desde a perspectiva da teoría rexional e da teoría da
economía xeográfica, tres temas relacionados co desenvolvemento económico das
provincias do Ecuador durante o período 2007-2014. O primeiro tema que abordamos e
que se desenvolve no capítulo 1 da tese céntrase na análise da estrutura espacial do
Ecuador e na dinámica de distribución da actividade económica nas provincias ecuatorianas
durante o período 2007-2014. Para realizar esta análise utilízase un concepto tradicional da
economía rexional, como o concepto de potencial de mercado de Harris (1954) e o cálculo
dos índices de Gini e as curvas de Lorenz asociadas. Neste capítulo calcúlanse diferentes
índices de potenciais de mercado (dependendo do proxy que usemos para medir o volume
de actividade económica -poboación, produto interno bruto, valor engadido bruto) e
representanse nun mapa a nivel provincial para poder facer a interpretación espacial dos
resultados obtidos. A información obtida a través da lectura e interpretación dos mapas
complétase co cálculo dos índices de Gini e a representación das curvas de Lorenz e así podemos realizar unha análise máis precisa sobre a dinámica e concentración da actividade
económica dentro do Ecuador. Os resultados obtidos confirman a existencia dun patrón
espacial centro-periférico ao longo dun eixe de división do país norte-sur. O centro estaría
representado polas provincias ecuatorianas máis occidentais e periferia polas provincias
máis orientais.
O segundo tema que tratamos no capítulo 2 da tese analiza a partir das predicións teóricas
dun modelo de economía xeográfica centro-periferia ata que punto o potencial do mercado
afecta as disparidades observadas nos niveis de desenvolvemento nas provincias
ecuatorianas ao longo do período 2007-2014. No capítulo 2, realízase unha derivación
estrutural da denominada ecuación nominal de salarios do modelo estándar de centroperiferia
da economía xeográfica e unha estimación a partir dun panel de datos sobre as provincias ecuatorianas para o período 2007-2004. A ecuación nominal de salarios prevé
que dentro dun contexto espacial (por exemplo, un país) os salarios pagados en cada
localización (rexión / provincia) dependan dunha suma ponderada pola distancia do volume de actividade económica de cada localización. Esa ponderación é a inversa da distancia. Este
concepto é simplemente a derivación e fundamento teórico do concepto de potencial de
mercado de Harris (1954) que usamos no capítulo 1. Os resultados da estimación da
ecuación nominal dos salarios están en liña coas predicións teóricas do modelo. As variables
de xeografía económica (potencial de mercado) desempeñan un papel fundamental na
explicación das diferenzas de renda observadas no Ecuador durante o período 2007-2014.
Finalmente, o terceiro tema que abordamos na tese e que se desenvolve no capítulo 3 é o
papel da xeografía económica na explicación das decisións de localización empresarial e,
polo tanto, nos niveis de investimento privado. Comezando de novo dende o concepto
central do potencial de mercado de Harris (1954) e dos estudos dentro da literatura teórica
e empírica sobre os determinantes das decisións de localización empresarial, o capítulo 3
aborda o papel do potencial de mercado como variable clave para caracterizar os niveis de
investimento privado a nivel provincial no Ecuador durante todo o período 2007-2014. Na
explicación dos niveis de investimento privado tamén controlamos por outras variables
relevantes que afectan estas decisións, como o papel do sector público a través da inversión
pública e da política fiscal (impostos sobre renda e consumo) e tamén controlamos polo papel das remesas de emigrantes.
Os resultados das estimacións empíricas amosan o papel da xeografía económica como
relevante hora de explicar a distribución espacial dos niveis de investimento privado nas
provincias ecuatorianas. En relación co papel do sector público, hai evidencia dun efecto
crowding-out por parte do investimento público (efecto de expulsión do investimento
privado), así como un efecto positivo (negativo) xerado por tributos indirectos (directos).
Finalmente, as remesas de emigrantes teñen un efecto revitalizador sobre os volumes do investimento privado provincial.
Keywords
Geografía económica-Ecuador
Economía regional-Ecuador
Inversiones-Ecuador
Economía regional-Ecuador
Inversiones-Ecuador
Rights
Os titulares dos dereitos de propiedade intelectual autorizan a visualización do contido desta tese a través de Internet, así como a súa reproducción, gravación en soporte informático ou impresión para o seu uso privado e/ou con fins de estudo e de investigación. En nengún caso se permite o uso lucrativo deste documento. Estos dereitos afectan tanto ó resumo da tese como o seu contido Los titulares de los derechos de propiedad intelectual autorizan la visualización del contenido de esta tesis a través de Internet, así como su repoducción, grabación en soporte informático o impresión para su uso privado o con fines de investigación. En ningún caso se permite el uso lucrativo de este documento. Estos derechos afectan tanto al resumen de la tesis como a su contenido