O latinismo na lírica profana galego-portuguesa

Abstract

[Resumo] A presente comunicación está integrada nunha serie de traballos que pretenden confluír na realización dunha tese de doutoramento que ten como obxecto de estudo o latinismo nos textos medievais. Unha das razóns desta investigación é a inexistencia, na lingüística galega actual, de traballos monográficos que se ocupen do latinismo: temos pequenas aproximacións aos neoloxismos e aos «cultismos», que se orientan máis cara a un tipo de gramática normativa, co obxectivo final de engadir unha listaxe de ítems lexicais ao vocabulario estándar. Non obstante, os avances que se veñen producindo na actualidade nos estudos lingüísticos permítennos dispor de interesantes recursos (cartáceos e dixitais) para o estudo da lingua medieval. O noso traballo pretende analizar o latinismo desde todos os planos: fonético, morfosintáctico e léxico, evitando que a visión deste tipo de empréstitos se limite ao campo da lexicoloxía. Nesta comunicación limitaremos o campo de estudo aos latinismos presentes no corpus da lírica profana (ss. XIII e XIV), onde atopamos algúns elementos específicos en que centraremos o noso interese. O aspecto fundamental que caracteriza a lírica profana fronte a outros xéneros é a presenza de formas que os especialistas definiron como «arcaísmos». Estes «arcaísmos» son verdadeiros estilemas da linguaxe trobadoresca que chegan a aparecer a carón do seu equivalente semántico a través da ditoloxía sinonímica: eixidas/saídas, sanha/ira, etc.

[Abstract] This paper is part of a doctoral thesis analyzing the «latinismo» in medieval texts. The starting point is the lack of Galician linguistic studies or monographs that deal with «latinismos». The few existing ones are mostly oriented towards normative grammar, in order to add lexical items to the standard vocabulary. However, the current advances in linguistic studies offer new interesting resources (cartacea and digital) for the study of medieval language. Our work aims at analyzing the phonetic, morphosyntactic and lexical aspects of the «latinismo», in order to avoid that these loans remain limited to lexicology. This proposal focuses on specific elements of the profane lyric (centuries 13th and 14th). The main characteristic of this genre is the presence of words that experts define as «archaic» and which are, in fact, «estilemas» of the troubador language that ocasionally appear together with a semantic equivalent: eixidas/saida, sanha/ira, etc.